تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان تصویربرداری ام آر آی روشی برای تصویربرداری در علم پزشکی و دامپزشکی می باشد که متخصصین پرتو نگار آن را انجام می دهد. در واقع دستگاه های بسیار پیشرفته ای برای انجام انواع ام آر آی مورد استفاده قرار می گیرد که بتوانند تصاویر مورد نیاز را به خوبی ثبت کنند.
دستگاه ام آر آی عکس برداری را چگونه انجام می دهد؟
در مورد اساس کار دستگاه ام آر آی باید بگوییم که تصویر برداری با توجه به حرکت اسپینی هسته های اتم هیدروژن بدن انجام می شود. اتم های هیدروژن از اسید پروتون در هسته برخوردار هستند و هسته ها هم دارای گشتاور زاویه ای می باشند که به این هسته ها ام آر می گویند.
گشتاورهای زاویه ای که باعث می شود که این هسته ها حرکت کند و هنگام حرکت هسته ها گشتاورهای مغناطیسی تولید خواهد شد، از طرفی زمانی که این هسته ها در میدان مغناطیسی خارجی واقع شوند، همه هسته ها تحت تأثیر آن میدان در یک سو واقع خواهند شد.
با توجه به این که مولکول آب در بدن وجود دارد زمانی که پرتو تابیده می شود، هسته ها مرتب خواهد شد و بعد از این که تابش متوقف شود به حالت اولیه خود بر می گردند، همین تغییرات یک موج الکترومغناطیسی را ایجاد می کند که موج از پروتون خارج و به وسیله گیرنده های دستگاه دریافت می شوند و در نهایت کامپیوتر تجزیه و تحلیل های خود را انجام می دهد و آن را برای چاپ آماده می کند.
ام ار آی تزریقی چیست؟
گاهی اوقات تصویربرداری ام آر آی را با استفاده از تزریق ماده کنتراست انجام می دهند که رگ های خونی با جزئیات بیشتری نشان داده می شوند، اما دقت داشته باشید که این تزریق عوارض جانبی چون سردرد، سرگیجه، احساس بیمار بودن و بثورات پوستی را ایجاد می کند.
انواع ام آر آی
برای اینکه دقیقا متوجه شوید که تصویربرداری ام آر آی چیست و دقیقا چه کاری را انجام می دهد باید با انواع ام آر آی آشنایی داشته باشید که شامل ام آر آی مغز و نخاع، ام آر آی گروه خونی، ام آر آی استخوان و مفاصل، مهره های قفسه سینه و کمر و ام آر آی بقیه اعضای بدن می شود که هر کدام نشان دهنده ناهنجاری های خاصی هستند.
ام آر آی عروق خونی
برای بررسی رگ های خونی و بافت های ماهیچه از ام آر آی کمک می گیرند، در واقع برای اطلاع از وضعیت دریچه قلب و عملکرد مشکلاتی که در آئورت وجود دارد، التهاب یا انسداد رگ های خونی و ضخامت دیواره های قلب از ام آر آی استفاده می کنند.
ام آر آی چشم
برای ام ار ای چشم روش های مختلفی چون توموگرافی اجسام نوری، اسکن پلاریمتری لیزری، اسکن افتالموسکوپی و … به کار می برند که اطلاعات با کیفیتی را ارائه می دهند، اما در مقایسه با روش های دیگری چون ام آر آی قابلیت ارائه اطلاعات بالینی را ندارند، بنابراین تکنیک های مختلفی را در تصویر رزوناس به کار برده اند اطلاعات فیزیولوژیکی مناسبی را برای درمان های بالینی ارائه می دهد.
ام آر آی استخوان و مفاصل
ام آر ای مفاصل آثار ناهنجاری های موجود در ستون فقرات، عفونت یا تومور در استخوان و ناهنجاری های مفصلی را ارائه می دهد و به متخصصان کمک می کند که راه کار مناسبی را برای درمان این مشکلات بکار ببرند.
ام آر آی مغز و نخاع
زمانی که ام آر آی مغز و نخاع را انجام می دهند به اطلاعاتی چون اختلالات نخاعی، سکته مغزی، تومورهای مغزی، میزان آسیب مغزی، آئورت، عروق مغزی و میزان اختلالات داخل چشم و گوش را دسترسی پیدا خواهید کرد.
ام آر آی قفسه سینه
از میان انواع ام آر آی می توان تصویربرداری قفسه سینه را نام برد که تصاویر کاملا با کیفیتی را از ساختار داخلی حفره قفسه در اختیار متخصصین قرار می دهد، با استفاده از ام آر آی می توانید تصویرهای متوالی از سیستم قلبی و عروقی را مشاهده کنید.
زمانی که متخصصین قصد بررسی توده های غیرطبیعی، وسعت و درجه تومور، ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب، ارزیابی گروه های لنفاوی و عروق خونی و … را دارند از ام آر ای قفسه سینه استفاده خواهند کرد.
ام آر آی کمر
ام آر آی را می توان برای هر قسمتی از بدن مورد استفاده قرار داد، در واقع اگر بخش هایی از کمر و ستون فقرات دچار آسیب شوند می توان با استفاده از ام آر آی آن ها را تشخیص داد.
زمانی که متخصصین به دنبال عوامل مرتبط با آسیب باشند، از این نوع تصویربرداری استفاده می کنند؛ بنابراین برای تشخیص کمردرد، نقایص مادرزادی، مشکلات مثانه، علایم سرطان، ضعف و بی حسی پاها و … از ام آر آی و استفاده می شود.
نحوه انجام ام آر آی
برای این که با نحوه انجام انواع ام آر آی آشنا شوید، هم زمان باید مراقبت هایی را قبل از انجام، هنگام انجام و بعد از انجام عکس برداری مورد بررسی قرار دهید که در ادامه آن ها را بیان می کنیم.
مراقبت قبل از انجام ام آر آی
بسیاری از افراد این سوال را از خود می پرسند که قبل از ام آر آی باید چه چیزهایی را بخوریم؟ به این نکته دقت داشته باشید که باید ۴ ساعت قبل از انجام این نوع تصویربرداری به صورت کامل ناشتا باشید، یعنی حتی آب آشامیدنی هم نخورید. گاهی اوقات از شما خواسته می شود که تا قبل از تصویربرداری هیچ چیزی ننوشند، اما گاهی برای عکس برداری نیاز است که مقدار زیادی آب بنوشید.
با دستور پزشک قبل از انجام ام آر آی باید مصرف داروها را قطع کنید، از طرفی از افرادی که سن بالای ۴۰ سال و سابقه بیماری های عفونی و دیابت دارند، خواسته می شود که روز آزمایش حتما نتایج کراتینین را به همراه داشته باشد.
همچنین تکمیل پرسشنامه درباره سلامتی و رضایت امضا شده، دور کردن هر گونه اجسام فلزی و پوشیدن لباس بیمارستان از دیگر الزاماتی است که قبل از انجام ام آر آی باید بررسی شود.
مراقبت های هنگام انجام ام آر آی
همان طور که گفته شد برای انجام ام آر آی از اسکنر استوانه ای شکل استفاده می کنند، بنابراین فرد باید بر روی تخت دراز بکشد و بدون هیچ تکانی تا چند دقیقه ثابت بماند تا بتوانند تصویربرداری با کیفیتی را انجام دهند.
مراقبت های بعد از ام آر آی
بعد از انجام ام آر آی هر فردی می تواند تمامی فعالیت های روزمره خود را انجام دهد، اما به این نکته دقت داشته باشید که افرادی که از آرام بخش استفاده می کنند تا ۲۴ ساعت بعد به هیچ وجه نباید با ماشین آلات سنگین کار کنند.
عوارض ام آر آی
با توجه به این که امواج رادیویی را در تصویربرداری ام آر آی مورد استفاده قرار می دهند از عوارضی هم برخوردار است، اما چندان قابل توجه نیستند، به عنوان مثال می توان گفت عوارض ام آر آی زمانی که رنگ کنتراست را تزریق می کنند خیلی کم و محدود می باشد، البته تصویربرداری رزوناس را نباید برای زنان باردار، افرادی که در بدن خود فلز دارند و افرادی که به ماده حاجب واکنش آلرژیک نشان می دهند مورد استفاده قرار داد.
تفاوت ام آر آی با سی تی اسکن
سی تی اسکن با ام آر آی کار عکس برداری را انجام می دهند، اما در این میان تفاوتی وجود دارد که مرتبط به پرتو و منابع آن ها می شود به این معنی که سی تی اسکن از اشعه ایکس و ام آر آی از موج رادیویی استفاده می کنند. از طرفی فرق سی تی اسکن با ام آر ای را در روند آن ها می توان مشاهده کرد که ام آر آی از روند طولانی تری برخوردار است.
